ΘΕΜΑ : «Θανατική Ποινή : διατήρηση ή κατάργηση;»

ΘΕΜΑ :  «Θανατική  Ποινή :   διατήρηση  ή  κατάργηση;»

          

  Η  βία  και  το  έγκλημα  ήταν  πάντα  και  εξακολουθεί  να  είναι  συνοδοί   της  ανθρώπινης  ιστορίας   και  του  ανθρώπινου  πολιτισμού.  Δεν  υπήρξε  ιστορική   περίοδος  χωρίς  βίαιες   πράξεις  ή  εγκληματικές  ενέργειες.   Γι’ αυτό,  από  πολύ νωρίς   όλες  οι  υγιείς   κοινωνίες,  προβληματίστηκαν  σχετικά   με  την  καταδίκη   και  την  τιμωρία   τέτοιων εκδηλώσεων.  Αποτέλεσμα  ήταν  η  δημιουργία  σωφρονιστικών  συστημάτων.  Οι  ποινές  που  θεσπίστηκαν  κατά  καιρούς,  ποίκιλαν   ανάλογα  με  το  είδος  και τη  σοβαρότητα  των  εγκλημάτων  ή  των  αδικημάτων.  Όμως,  μια  από  τις  αρχαιότερες  ποινές,   η  θανατική  καταδίκη,   εξακολουθεί  να  εφαρμόζεται  και  σήμερα  σε  πολλά  σημεία   του  πλανήτη  και  να  δημιουργεί  μια  αμφιλεγόμενη κατάσταση  σχετικά  με  την  αναγκαιότητα  ή  όχι  της  ύπαρξής  της.

          H  εμφάνιση   της  θανατικής  ποινής   είναι  πολύ  παλιά,  χάνεται  στα  βάθη  των  αιώνων.  Οι  πρώτες  θρησκείες θέσπισαν  και  εφάρμοζαν  τη  θανατική  ποινή,  όπως  συνέβαινε   στον  κώδικα  του  Χαμουραμπί.  Ο  Δίας  με  τον  κεραυνό   του  θανάτωνε  όποιον   κακουργούσε.  Ακόμη  και  τα  Εκκλησιαστικά  δικαστήρια  στο  Μεσαίωνα  καταδίκαζαν  σε  θάνατο,  παρά  το  αξίωμα   «Ecclesia  abhorret  a  sanguine» (η  εκκλησία  απεχθάνεται  το αίμα).

          Στην  εποχή μας   πια,  η  θανατική ποινή  είναι  γεγονός  και  εφαρμόζεται  σε  πολλές  χώρες  του  πλανήτη,   ενώ  σε  άλλες  έχει  καταργηθεί  και  αποτελεί  παρελθόν.   Όμως,  η  διατήρησή   της  ή  η  κατάργησή  της  εξακολουθεί  να  διχάζει  και  να  προκαλεί   έντονους  προβληματισμούς.  Απ’ τη   μια  μεριά  βρίσκονται  εκείνοι   που  είναι  υπέρμαχοι   και  θιασώτες  της  θανατικής  ποινής.   Χρησιμοποιούν λοιπόν,   μια  σειρά  επιχειρημάτων  για  να  στηρίξουν   την  ορθότητα  της  θέσης  τους.  Πρώτα-πρώτα  επισημαίνουν  τη  μεγάλη  έξαρση   της  βίας  και  της  εγκληματικότητας  στην  εποχή  μας.  Παρατηρούν  την  αδυναμία  ή  και  την  ανικανότητα  του  σωφρονιστικού  συστήματος  να  την  αναχαιτίσει  και  να  την  περιορίσει.  Επίσης,   χρησιμοποιούν  ως  επιχείρημα  το  γεγονός  ότι  στην  εποχή  μας  διαπράττονται,  με  όλο  μεγαλύτερη  συχνότητα,   αποτρόπαια  ειδεχθή εγκλήματα,  πρωτόγνωρης  βιαιότητας  και  βαναυσότητας,  τέτοια   που  ποτέ  άλλοτε   δεν  είχε  γνωρίσει   η ανθρωπότητα.  Πρέπει  λοιπόν   με  κάθε  τρόπο  να  προστατευθεί  το  αθώο  κοινωνικό   σύνολο  που  ταλαιπωρείται  και  υποφέρει  από  το  έγκλημα.   Απ’ την  άλλη  πλευρά,   υποστηρίζουν,  δεν  υπάρχει   αποτελεσματική  επιβολή  και  έκτιση  των  ποινών  από  τους  εγκληματίες.  Με  την  ατιμωρησία  που  επικρατεί  ή  με  τις  μικρές  τιμωρίες   που  επιβάλλονται,  το  έγκλημα  θα  φουντώνει  όλο  και  περισσότερο.

Πολλά  κράτη  της  Ανατολικής  Ευρώπης,   όπου  εφαρμόζεται  η  θανατική  ποινή,  καθώς  και  ορισμένες  πολιτείες   των  ΗΠΑ,  πιστεύουν   πως  η  γενική   πρόληψη  του  εγκλήματος  εξασφαλίζεται  καλύτερα   με  τη διατήρηση  της  θανατικής  καταδίκης.   Ακόμη  και  σε  κράτη  που  έχει  καταργηθεί  πια,  όπως η  Αγγλία  και  η  Γαλλία,   κάθε  τόσο  αποδίδεται  η  αύξηση  της  εγκληματικότητας  σ’ αυτή   την  κατάργηση  και  συζητιέται  η  επαναφορά  της,  τουλάχιστον  για  ορισμένα εγκλήματα.

Άλλοι  πάλι  υποστηρίζουν  πως  το  κράτος   με  την  επιβολή   της  φανερώνει  πόσο  μεγάλη  αξία  έχει  η  ανθρώπινη  ζωή (όταν   π.χ.  επιβάλλεται  σε  περιπτώσεις  φόνων)  ή  τα  ύψιστα  αγαθά  της  πολιτείας (όταν  π.χ.  επιβάλλεται  σε  περιπτώσεις  εσχάτης   προδοσίας).  Η  πολιτεία   τα  προστατεύει  και  τα  αφαιρεί   και  αυτή με  τη  σειρά  της  από  τον  εγκληματία.  Οι  υποστηρικτές  της  θανατικής  ποινής   Δε  βλέπουν  το  λόγο,  γιατί  να  διστάσει η πολιτεία  να  στείλει  στο  θάνατο  εγκληματίες  που  ρίχνουν  βενζίνη   και  καίνε  τα  παιδιά  και  τη  γυναίκα  τους.

Όπως  λέει  και  ο  Άλφονς  Καρρ : «Θέλετε  να  καταργήσετε  τη  θανατική  ποινή;  Σύμφωνοι,  αλλά  να  κάνουν   την  αρχή  οι  κ.κ.  δολοφόνοι».

          Φαίνεται  όμως  ότι  όλα  τα  παραπάνω   επιχειρήματα  δεν  είναι  και  τόσο  πειστικά.  Γιατί  όλο  και  περισσότερο  πληθαίνουν  οι  φωνές  εκείνων   που  μιλούν  για  κατάργηση  της  θανατικής  ποινής.   Κατά  τη  γνώμη  τους,  η  εμπειρία  και  η  πράξη  δείχνουν  ότι  η  εκτέλεση   της  θανατικής  ποινής   αποκτηνώνει  αυτούς  που  εμπλέκονται  στη  διαδικασία  της.  Πουθενά  δεν  έχει  αποδειχθεί  ότι  η  θανατική   ποινή  αποτελεί  το  πιο  αποτελεσματικό  μέσο  για  την  καταστολή  του  εγκλήματος  ή  της  πολιτικής   βίας.  Αν  αυτό  ίσχυε,  τότε  γιατί,  ενώ  τόσους  αιώνες   που  εφαρμόζεται  η  θανατική  ποινή,  δεν  έπαψαν   ποτέ  να  γίνονται   κακουργήματα;

Η   θανατική  ποινή  δεν  είναι  δυνατόν   να  χρησιμοποιείται  εναντίον   του  εγκλήματος,  γιατί  έγκλημα  είναι  η ίδια.  Αποτελεί  κατάφορη   παραβίαση  των  ανθρωπίνων  δικαιωμάτων.  Η  Παγκόσμια  Διακήρυξη   των  ανθρωπίνων  δικαιωμάτων  αναγνωρίζει  το  δικαίωμα  κάθε  ατόμου  για  τη  ζωή  και  δεν  επιτρέπεται  να  υποβάλλεται  κανένας   σε  βασανιστήρια  ή  σε  σκληρή,   απάνθρωπη  και  εξευτελιστική  μεταχείριση.  Η  θανατική  ποινή  λοιπόν  παραβιάζει  τα  ανθρώπινα  δικαιώματα.  Αν  η  διοχέτευση  ηλεκτρικού  ρεύματος   100  volt  στα  πιο  ευαίσθητα   μέρη  του  ανθρώπινου  σώματος   προκαλεί  στην  κοινή  γνώμη  αηδία,  ποια  αντίδραση   πρέπει  να  προκαλέσει  η  διοχέτευση  2000  volt  στο  σώμα  του  θανατοποινίτη;  Η  γνώμη  που  δέχεται  το  σύστημα  της  «ταυτοπάθειας» (ius  tallionis  ή  οφθαλμόν   αντί  οφθαλμού),  χαρακτηρίζεται  πια  στις  σύγχρονες   κοινωνίες,  με  την  τεράστια  πρόοδο   και  εξέλιξη  του  πολιτισμού,  απάνθρωπη   και  κατακριτέα.

Ένα   άλλο  σοβαρότατο  επιχείρημα  για  την  κατάργησή   της  είναι  η  βαναυσότητά  της  και  η  ψυχική  βία  που  ασκεί  στον  μελλοθάνατο,  εφόσον   ξέρει  εκ  των  προτέρων  τον  επικείμενο  θάνατό   του.  Αυτό  τον  οδηγεί  σε  μια  οριακή-υπαρξιακή  κατάσταση,   η  ψυχική  τυραννία   που  δέχεται  είναι  αφόρητη,  απάνθρωπη.   Τόσο,  που  μεγάλοι   άνθρωποι  της  διανόησης   όπως  ο  Ντοστογιέφσκι,  ο  Ουγκώ  ή  ο  ιταλός   διαφωτιστής  ποινικολόγος  Μπεκαρία   να  ταχθούν  υπέρ  της  κατάργησής  της  και  να  την  καταδικάσουν  ως  ηθικό  στίγμα   και  κορυφαία  βαρβαρότητα.

Απ’ την  άλλη  πλευρά  η  θανατική  ποινή  είναι  απόλυτη.   Είναι  η  μόνη  ποινή  που  μετά  την  εκτέλεσή  της  Δε  μπορεί   να  ανακληθεί  ή  να  μετατραπεί.  Η  φρίκη  για  το  έγκλημα   δεν  επιτρέπεται  να  χρησιμοποιηθεί  ως  δικαιολογία  για  την  προσφυγή   στη  θανατική  ποινή.  Αποτελεί  υπέρβαση   των  ανθρωπίνων  ορίων.  Η  αφαίρεση   μιας  ζωής  δε  μπορεί  να  είναι  αποτέλεσμα  ανθρώπινης  ετυμηγορίας.  Είναι  απάνθρωπη :  αποκεφαλισμός,  καύση  στην  πυρά,  απαγχονισμός,  θάλαμος   αερίων,  τουφεκισμός,  ηλεκτρική   καρέκλα,  η  επινοητικότητα  των  ανθρώπων  είναι  ανεξάντλητη  όταν  πρόκειται  να  εξοντώσουν  τον  συνάνθρωπό  τους.

Και   το  κυριότερο  επιχείρημα :  τι  γίνεται  στην  περίπτωση  δικαστικής  πλάνης;   Τότε  είναι  αδύνατη   η  επανόρθωση  της  αδικίας.  Και  δυστυχώς  δεν  είναι  λίγα  τα  παραδείγματα  δικαστικών  πλανών   στην  ανθρώπινη  ιστορία,   όπου  αθώοι  άνθρωποι   εκτελέστηκαν  για  να  αποδειχθεί  εκ  των  υστέρων   η  αθωότητά  τους.  Κορυφαίο  βέβαια   παράδειγμα,  ο  Σωκράτης.

Μια   άλλη  άποψη  που  ακούγεται  όλο  και  περισσότερο  τον  τελευταίο  καιρό,  είναι  ότι  η  θανατική ποινή  είναι  ρατσιστική.  Μαύροι   και  λευκοί  πέφτουν   θύματα  βίαιων  εγκλημάτων  περίπου   στο  ίδιο  ποσοστό.   Παρ’ όλα  αυτά,  το  82%  των  ανθρώπων  που  έχουν  εκτελεστεί  από  το  1977  είχαν  καταδικαστεί  για  το  φόνο  λευκών.  Οι  μαύροι  αποτελούν   μόλις  το  12%  του  πληθυσμού   των  ΗΠΑ,  αλλά το   42%  των  θανατοποινιτών.  Το  δικαστικό  σύστημα   που  τους  δίκασε   και  τους  καταδίκασε,  παραμένει   στο  μέγιστο  μέρος  του  λευκό.

Χώρια  που  η  επιβολή   της  θανατικής  ποινής   ή  η  αποτροπή   της  σε  κάποιον   εγκληματία  είναι  συνισταμένη  και  της  κοινωνικής  του  θέσης  και  της  οικονομικής  του  κατάστασης.  Δηλαδή,   το  εάν  κάποιος   θα  καταδικαστεί  σε  θάνατο  ή  όχι,  μπορεί   να  εξαρτάται  περισσότερο  από  τον  δικηγόρο   του  παρά  από  το  έγκλημα.   Ένας  κατηγορούμενος  που  δεν  έχει  την  οικονομική  δυνατότητα  να  προσλάβει  έναν   έμπειρο  και  ικανό  δικηγόρο,  είναι  πιο  πιθανό   να  καταδικαστεί  σε  θάνατο  από  κάποιον  που  έχει  τα  αναγκαία  μέσα.

          Συμπερασματικά  λοιπόν,   μετά  τα  παραπάνω   θα  λέγαμε  ότι  είναι  πράγματι   αποτρόπαιη  η επιβολή  της  θανατικής   ποινής.  Μπορεί  και  πρέπει  να  καταργηθεί,  αφού  η  κοινωνία   μπορεί  με  άλλους   τρόπους  να  προστατευθεί  αποτελεσματικά  από  το  έγκλημα   και  όχι  με  το  να  εγκληματήσει  η  ίδια.  Κι  αυτοί  οι  άλλοι  τρόποι   είναι  αυστηρές  ποινές,   όπως  τα  ισόβια   δεσμά,  αρκεί  βέβαια   να  επιβάλλονται  και  να  τηρούνται    αυστηρά.