Σταμάτης Σπανουδάκης:

Σταμάτης Σπανουδάκης: Η έμπνευση είναι σαν το Άγιο Πνεύμα, «Όπου θέλει πνει»

Δημοσιεύθηκε: 16.02.2009, 19:10

Συνεντεύξεις

Το έργο (μουσικές και τραγούδια) του Σταμάτη Σπανουδάκη είναι, όλα αυτά τα χρόνια, από τα πιο αγαπητά και με ευρεία αποδοχή. Η αιτία αυτής της μεγάλης αποδοχής κι αγάπης, μάλλον βρίσκεται μέσα μας, αφού οι μελωδίες του Σπανουδάκη έχουν την ευεργετική ιδιότητα, να ενεργοποιούν τη φωτεινή πλευρά της ψυχής μας, προσφέροντας γαλήνη κι ανάταση. Ο πιο πρόσφατος μουσικός δρόμος του ήταν αυτός του Αλέξανδρου («Αλέξανδρος ΙΙ – δρόμοι που δεν περπάτησες» - LYRA, 2008), ο οποίος κι αποτέλεσε την αφορμή γι’ αυτήν τη συνέντευξη. Από ’κει και πέρα όμως, μας απασχόλησαν πολλά άλλα θέματα, από τη “μουσική – προσευχή”, το “καλλιτεχνικό – εκδοτικό - δημοσιογραφικό κατεστημένο”, την Αριστερά και την ομοφυλοφιλία, ως την “άλλη πλευρά του κλαρίνου” και τις “έντεχνες” πολυτελείς αίθουσες που τον ενοχλούν!

Αναφέρθηκε στα χρόνια του εξωτερικού και της εκεί δισκογραφίας του, ενώ, μας αποκάλυψε ποιο τραγούδι θεωρεί υπόδειγμα λαϊκού τραγουδιού, για ποιον τραγουδιστή μετανοεί που δεν έκανε ολόκληρο δίσκο μαζί του, για ποιον τραγουδιστή είχε γράψει το έργο του «Κύριε των δυνάμεων», αλλά και για ποιον και μόνο τραγουδιστή θα έγραφε σήμερα τραγούδια. Τέλος, μας εκμυστηρεύτηκε ποιο είναι το πιο κρυφό κι ανεκπλήρωτο όνειρό του!

Έχετε πει ότι “ποτέ δεν φανταστήκατε για τον εαυτό σας άλλη ζωή απ’ αυτήν του μουσικού”. Αποτελεί, δηλαδή, η μουσική για εσάς τρόπο ύπαρξης κι επικοινωνίας; Σ.Σ.: Κατ’ αρχάς, ευχαριστώ για τις ερωτήσεις σου, που δείχνουν ότι με ξέρεις ή, τουλάχιστον, με παρακολουθείς. Όλα τα ανωτέρω λοιπόν, συν προσευχή, πόλεμος, χαρά και πόνος. Είναι μιά δεύτερη ζωή, μακριά από τά μάτια τού κόσμου. Απόλυτα δική σου, με ότι καλό ή κακό αυτό συνεπάγεται. Άλλος κόσμος ο δικός μου κι άλλος στην ματιά του κόσμου. Beatles – κλασική και βυζαντινή μουσική. Οι τρεις, δηλωμένες, μουσικές αγάπες σας. Πως εναρμονίζονται μέσα σας και πως από το υλικό αυτό τροφοδοτείται η έμπνευσή σας; Σ.Σ.: Όπως όλα τά μεγάλα πράγματα. Μέ απλότητα, παιδική παιχνιδιάρικη διάσταση και πολύ προσωπικό συναίσθημα. Η έμπνευση, είναι σαν το Άγιο Πνεύμα, ”Όπου θέλει πνει”. Δεν την ορίζεις ποτέ. Είναι αεράκι, χαμόγελο μικρού παιδιού. Χαίρεσαι όταν έρχεται καί τήν παρακολουθείς, δοξάζοντας. Ή χαμογελώντας. Ή κλαίγοντας. “Και βγαίνει ο ήλιος και φέρνει μαζί του άλλη διάσταση. Κι εγώ σαν παιδί, χειροκροτάω την παράσταση”. Το ελληνικό τραγούδι, σε όλα του τα είδη, σας έχει επηρεάσει; Σ.Σ.: Πολύ. Άλλοτε σάν πηγή εμπνεύσεως καί άλλοτε ίσως, σαν παράδειγμα προς αποφυγήν. Αγαπάω τό “Δυο πόρτες έχει η ζωή”. Τό θεωρώ υπόδειγμα για λαϊκό τραγούδι. Ποιες είναι οι μουσικές ρίζες, οι καταβολές κι οι παραπομπές των δικών σας τραγουδιών; Σ.Σ.: Έλα ντε! Παρατηρώ, επίσης, ότι – εκτός κάποιων εξαιρέσεων – γράφετε ο ίδιος και τους στίχους των τραγουδιών σας, καταθέτοντας, ως δημιουργός, και μια άλλη πλευρά σας. Πως όμως, παράλληλα, όλα αυτά τα χρόνια, δεν αποφασίσατε να μελοποιήσετε και κάποιον μεγάλο Έλληνα ποιητή ή στιχουργό; Είναι σαν να μού ζητάς να βάλω στίχους μου στην μουσική του Μπετόβεν ή κάποιου άλλου μεγάλου συνθέτη. Πιστεύω ότι, η καθαρή ποίηση όπως και η καθαρή μουσική, δεν χρειάζονται τίποτε. Μιλάνε μόνες τους. Πριν μπείτε στην ελληνική δισκογραφία, είχατε ηχογραφήσει δυο δίσκους σας(“Beautiful Lies”/1972 & “Looking Back”/1976) στο εξωτερικό, στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Μιλήστε μου λίγο, γι’ αυτήν την, πιο “άγνωστη”, πρώτη σας συνθετική περίοδο. Τότε νόμιζα ότι είμαι rock star. Δόξα τω Θεώ, συνήλθα. Έχω περάσει πολλές φάσεις στην ζωή μου, μέχρι να βρω τον εαυτό μου. Τον οποίον, σημειωτέον, ψάχνω ακόμα. Τούτων ειπωθέντων, μερικές μελωδίες του τότε, θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί και σήμερα.

Ως τα μέσα, περίπου, της δεκαετίας του ’90, κάνατε δίσκους με τραγούδια και συνεργαστήκατε με καταξιωμένους τραγουδιστές (Καζαντζίδης, Πάριος, Μητσιάς, Βιτάλη, Πρωτοψάλτη, Αρβανιτάκη, Κούτρας, Γαϊτάνος κ.ά.). Υπήρχαν κι άλλοι που θα θέλατε να συνεργαστείτε μαζί τους και δεν κατέστη δυνατόν; Για παράδειγμα, αν θυμάμαι καλά, στις αρχές του ’80, είχατε παρουσιάσει ζωντανά αποσπάσματα από το «Κύριε των δυνάμεων», σε μια ραδιοφωνική εκπομπή, με ερμηνευτή το Γιώργο Νταλάρα. Πως και δεν ευοδώθηκε, τελικά, η συνεργασία σας αυτή; Σ.Σ. : Πάντα θα μετανοώ, που δεν έκανα έναν ολόκληρο δίσκο με τον Στέλιο Καζαντζίδη. Πέραν αυτού, δεν μου λείπει καμία άλλη συνεργασία. Όντως, το “Κύριε των δυνάμεων” το έγραψα για τον Γιώργο Νταλάρα, το 1980. Δεν ήταν όμως, όπως φάνηκε, η κατάλληλη στιγμή, για να “παντρευτούν” καλλιτεχνικά οι δύο κόσμοι μας.

Γενικότερα, απ’ όλες αυτές τις δουλειές σας με τραγούδια σε ποιες θα στεκόσασταν περισσότερο; Σ.Σ.: Δεν θέλω να στενοχωρήσω κανέναν από τούς τραγουδιστές, γι’ αυτό σκέψου το εξής: Ποια τραγούδια μου άντεξαν στον χρόνο; Ποιος τα τραγουδάει; Και νάτην η απάντησή σου! Μια άλλη πλευρά σας, είναι τα παιδικά τραγούδια. Ποια εσωτερική ανάγκη σας τα γεννά; Σ.Σ.: Η στιγμή πού περνάει καί χάνεται. Την τελευταία σχεδόν 15ετία κυκλοφορείτε αποκλειστικά δίσκους με ορχηστρική μουσική. Σας εκφράζει περισσότερο ως συνθέτη και την προτιμάτε από την πιο άμεση κι ευκίνητη φόρμα του τραγουδιού, που έχει και το πλεονέκτημα του ποιητικού λόγου; Σ.Σ.: Ναι, Αμήν και Ναι. Υπάρχει μια προσωπική πρόκληση εκεί, που δεν υπάρχει στο τραγούδι. Ένα δυνατό καί ζόρικο στοίχημα, με τον εαυτό σου κυρίως. Τη μουσική που έχετε γράψει για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το θέατρο, να την θεωρήσουμε ως μια “άλλη οδό” για να έρθει το ευρύ κοινό σε επαφή με την οργανική μουσική σας; Σ.Σ.: Ή και ως μια “άλλη οδό”, για να ξεφύγω, από άλλη πόρτα. Στα ορχηστρικά έργα σας έχετε χρησιμοποιήσει αρκετά το κλαρίνο, ένα όργανο της δημοτικής παράδοσης, του οποίου όμως ο ήχος, τα τελευταία χρόνια, είναι αμφιλεγόμενος(είναι γνωστή η απαξιωτική φράση “στα κλαρίνα”). Εσείς γιατί το επιλέξατε; Σ.Σ.: Αυτά ήταν όπως τα λες, πριν κάνω όσα έκανα με τον Βασίλη Σαλέα. Και ίσως είναι και ένας από τούς λόγους πού τα έκανα. Για να δείξω δηλαδή, τήν “άλλη πλευρά” αυτού τού συγκλονιστικού οργάνου. Άσε πού δεν θεωρώ καθόλου υποτιμητικά, τα δημοτικά και τα πανηγύρια. Μάλλον κάτι “έντεχνες” πολυτελείς αίθουσες, με ενοχλούν. Όπως συμβαίνει με τους περισσότερους καλλιτέχνες, είναι γνωστές - μέσα από δηλώσεις και συνεντεύξεις σας - οι πολιτικές πεποιθήσεις και τα θρησκευτικά πιστεύω σας. Πολλοί όμως υποστηρίζουν, ότι πρέπει να διαχωρίζεται ο χαρακτήρας κι οι κοινωνικοπολιτικές θέσεις του καλλιτέχνη, από αυτήν καθαυτήν την καλλιτεχνική αξία του και να μας ενδιαφέρει, αποκλειστικά, το έργο του. Ποια είναι η δική σας άποψη; Σ.Σ.: Η δική μου άποψη είναι ακριβώς αυτή, που συνήθως μου απαγορεύεται να έχω. Να πιστεύει δηλαδή ο καθένας ότι θέλει και να κρίνεται μόνον από το έργο του. Ή έστω ας κρίνεται, από την συνέπεια και την προσήλωση σε όσα λέει ή πιστεύει.

Πολλές φορές έχετε μιλήσει για ένα “αριστερό καλλιτεχνικό - πολιτικό κατεστημένο” που υπάρχει στον τόπο μας και κλείνει τις “πόρτες”, αφήνοντας στο περιθώριο τους δεξιούς. Τις λέξεις όμως “αριστερός” και “δεξιός”, στην Ελλάδα τις έχει βάψει ανεξίτηλα το αίμα ενός εμφυλίου πολέμου. Νομίζετε ότι, ακόμα και σήμερα, μπορούμε να τις δούμε με νηφαλιότητα; Για εσάς τι σημαίνουν αυτοί οι δυο όροι; Σ.Σ.: Βεβαίως και δεν σημαίνουν τίποτε πια γιά μένα. Θα ’ταν όμως ωραίο, να ίσχυε αυτό και αντιστρόφως. Δηλαδή να μπορείς να αγαπάς τον Θεό, να αγαπάς την χώρα σου και την ιστορία της και να διαφωνείς με την τρέχουσα άποψη των “ισχυρών” ή “προοδευτικών” της χώρας σου, χωρίς αυτό να σου δημιουργεί αυτομάτως εχθρούς και να σε βάζει στο περιθώριο.

Στα λεγόμενά σας, μου δίνεται η εντύπωση ότι η Αριστερά βρίσκεται στο “στόχαστρό” σας κάπως γενικευμένα. Δηλαδή, δεν πιστεύετε ότι κάποιος μπορεί να είναι αριστερός από καλή πρόθεση, από κοινωνική ευαισθησία κι από ένα όραμα για μια καλύτερη και δικαιότερη ζωή; Σ.Σ.: Βεβαίως. Άλλωστε εγώ δεν έγραψα την μουσική για τα “Πέτρινα χρόνια”, που τι άλλο είναι αν όχι ένας “ύμνος” στα πάθη και τους πόνους, ειλικρινών καί αληθινών ανθρώπων; Από ‘κει και πέρα αν σήμερα όλο τό καλλιτεχνικό - εκδοτικό - δημοσιογραφικό κατεστημένο δηλώνει αριστεροσύνη, αυτούς κατηγορήστε πού σπιλώνουν τό όνομα τής Αριστεράς. Όχι εμένα. Σε πρόσφατη συνέντευξή σας καταγγείλατε το “εθνικό – καλλιτεχνικό μοντέλο”, λέγοντας πως «για να πάει μπροστά ένα καλλιτέχνης πρέπει να είναι αριστερός-σοσιαλιστής ή ομοφυλόφιλος». Αλήθεια, ποια είναι η θέση σας για την ομοφυλοφιλία, μιας κι έχετε γράψει τη μουσική για την ταινία «ΑΓΓΕΛΟΣ»(1982) που αναφέρεται στη ζωή ενός ομοφυλόφιλου και τραβεστί; Σ.Σ.: Πρώτον αυτή είναι μία δήλωση του Μάνου Χατζιδάκι και όχι δική μου. Εγώ την επαναλαμβάνω, γιατί μου αρέσει και γιατί νομίζω ότι ισχύει ακόμα. Και πάλι όμως, η μουσική μου φανερώνει τα πιστεύω μου, για όποιον βέβαια θέλει πραγματικά να κρίνει τίμια. Άλλαξε λοιπόν τήν λέξη “αριστερός” σε όσα παραπάνω είπα, με την λέξη “ομοφυλόφιλος” και να η απάντησή μου. Και για να έρθουμε και στην τελευταία σας δουλειά, το cd με τον τίτλο (LYRA - 2008). Σίγουρα θα διαφωνείτε σφόδρα με την άποψη ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν ένας μέγας ιμπεριαλιστής της εποχής του. Γι’ αυτό, θα ήθελα να μου πείτε, πως αυτή η ιστορική προσωπικότητα λειτούργησε μέσα σας ως έμπνευση για να γράψετε, δύο μάλιστα έργα - αφού έχει προηγηθεί, προ 15ετίας και το «Αλέξανδρος – το παραμύθι της Ανατολής το όνειρο της Δύσης» (1994) – γι’ αυτήν. Σ.Σ.: Απλά και παιδικά, όπως όλα στην ζωή μου. Αγάπησα τον άνθρωπο, τον πρόγονο, τον Έλληνα, τον Μακεδόνα, τον βασιληά, τον ευγενή, τον τόσο μοναχικό στα οράματά του, τελικά τον πατέρα μου, τον αδελφό μου. Και σαν ελάχιστη προσφορά, έντυσα ένα μικρό κομμάτι του μόνον, με την μουσική μου. Είναι νωρίς ακόμα να σας ρωτήσω τι θα ακολουθήσει τον «Αλέξανδρο»; Υπάρχει κάποιο καινούριο έργο σας στα σκαριά; Σ.Σ.: Αυτήν την εποχή, ολοκληρώνω τα remix από την περυσινή συναυλία που έδωσα με την ορχήστρα και την χορωδία της ΕΡΤ, στην Κίνα. Είναι 40 κανάλια ήχου και πραγματικά είναι πολλή, αλλά ευχάριστη δουλειά.

Τα τραγούδια δεν σας έχουν λείψει καθόλου; Θα κυκλοφορούσατε ξανά έναν δίσκο με τραγούδια; Κι, αν ναι, ποιες νέες φωνές θα επιλέγατε; Σ.Σ. : Βεβαίως και μού ’χουν λείψει. Συνέχεια λέω στον στιχουργό Σταμάτη, περίμενε λίγο ακόμα. Όμως: τίποτα δεν περιμένω, τίποτα δεν θέλω, το παιχνίδι είναι στημένο κι όποιος παίζει το γνωρίζει. Τίποτα δεν περιμένω, τίποτα δεν θέλω, μόνο τήν δική Σου αγάπη, που όλα τα γεμίζει”. Αυτήν την στιγμή, ο μόνος για τον οποίον θα έγραφα, είναι ο Γιάννης Πάριος. Ή, η φωνή που δεν γνώρισα ακόμη.

Έχετε δηλώσει χριστιανός ανένταχτος. Όπως, επίσης, ότι αυτό που θέλετε να κάνετε, είναι θρησκευτική μουσική και - έστω και κεκαλυμμένα – χριστιανικά τραγούδια. Και το έχετε καταφέρει θαυμάσια, αφού το εκάστοτε έργο σας έχει πάντα μεγάλη επιτυχία κι αποδοχή από το ευρύ κοινό. Αυτό θα θέλατε να σηματοδοτεί το όνομά σας; Το δημιουργό που έφερε το Χριστό στην ελληνική μουσική;
Σ.Σ.: Αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη τιμή για μένα, αλλά και το πιο όμορφο, κρυφό και ανεκπλήρωτο ακόμη, όνειρό μου.

* Επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα του Σταμάτη Σπανουδάκη στη διεύθυνση : www.stamatisspanoudakis.gr