ΤΟΝΤΟΡΟΦ

Τσβετάν Τόντοροφ, Απέναντι στο ακραίο Ο Τόντοροφ στο βιβλίο του ερευνά την ακραία και τραγική εμπειρία των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Το έργο του αυτό αντιπροσωπεύει μια πολύτιμη συμβολή στη διατήρηση της μνήμης, αλλά και μια σημαντική απόπειρα θεωρητικής ερμηνείας, που φιλοδοξεί να αντλήσει διδάγματα από το παρελθόν. Ο Τόντοροφ στηρίζεται κυρίως στις μαρτυρίες αυτών που επέζησαν και περιέγραψαν τις συνθήκες ζωής των κρατουμένων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και στο σοβιετικά του Γκουλάγκ. (Ξεχωρίζει η συγκλονιστική μαρτυρία του Πρίμο Λέβι.) Αναλύει έτσι το σύστημα των εσωτερικών σχέσεων, τα ακραία χαρακτηριστικά της φρίκης και του τρόμου, αλλά και την ηθική ζωή, τη μάχη του καλού με το κακό, που συνεχίζει να διεξάγεται, έστω και μέσα από μύριες δυσκολίες και με πολλαπλές αντιφάσεις. - Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα χρειάζονταν ένα είδος πραγματικής επίγειας κόλασης, ικανής να προξενεί τον φόβο και την υποταγή των ανθρώπων. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης αναλαμβάνουν αυτό τον ρόλο και επομένως είναι λειτουργικά εργαλεία αυτών των καθεστώτων, που βασίζονται στη βία και στον θεσμοθετημένο τρόμο. Στο βάθος, μέσα στον μικρόκοσμο των στρατοπέδων συγκέντρωσης, ξαναβρίσκουμε, σε μικρογραφία αλλά και σε πιο ακραία και απροκάλυπτη μορφή, τους μηχανισμούς της βίας και της καθυπόταξης που κυριαρχούν και στην υπόλοιπη κοινωνία. - Τα στρατόπεδα του ολοκληρωτισμού μοιάζουν στην εποχή μας με μιαν ενσάρκωση του απόλυτου κακού. Ωστόσο, αυτοί που έπραξαν το κακό δεν είναι κάποια σπάνια τέρατα ή κτήνη, αλλά συνηθισμένοι άνθρωποι που μας μοιάζουν. Ο Τόντοροφ αναπτύσσει και προεκτείνει τη θέση της Χάννα Άρεντ [στο βιβλίο της Ο ΑΪΧΜΑΝ ΣΤΗΝ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ] για την «κοινοτοπία του κακού». Από την άλλη μεριά, ωστόσο, μας θυμίζει ότι υπήρξαν άνθρωποι που έζησαν αυτή την κόλαση και, χωρίς να είναι ήρωες ούτε άγιοι, στάθηκαν ικανοί για υποδειγματικές πράξεις που έχουν μεγάλη ηθική αξία. (Θανάσης Γιαλκέτσης, Βιβλιοθήκη της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, 12. 4. 2002) Ο Τσβετάν Τόντοροφ γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βουλγαρία.Τα σαράντα τελευταία χρόνια ζει στη Γαλλία. Είναι τώρα διευθυντής ερευνών στο γαλλικό Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (C.N.R.S.). Γράφει κριτικά κείμενα και δοκίμια, αλλά έχει εκδώσει και λογοτεχνικά έργα. Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί αρκετά έργα του, όπως: Ο εκπατρισμένος Ποιητική Εισαγωγή στη φανταστική λογοτεχνία Κριτική της κριτικής Οι καταχρήσεις της μνήμης [στον τόμο Εβραϊκή ιστορία και μνήμη] [ISBN: 960-8480-78-7]