Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2013

sυνέντευξη του Φ. Θαλασσινού στο lifo & κριτική βιβλίου στο bookpress

sυνέντευξη του Φ. Θαλασσινού στο lifo & κριτική βιβλίου στο bookpress

Η μέθεξη του ακούσματος των  ωκεάνιων θηλαστικών και η μέθεξη της γραφής, κριτική του Παναγιώτη  Γούτα για το νέο βιβλίο του Φ. Θαλασσινού
 Ο Φώτης Θαλασσινός (γεννημένος στην Κω το 1977) προκάλεσε  αίσθηση στα γράμματα με τα βιβλία του Ο θάνατος του κόμη Λοτρεαμόν και Λούπα, τυπωμένα, τότε, από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Τώρα, το σύνολο του  έργου του, πέντε δηλαδή πεζογραφικά  βιβλία, επανεκδίδεται από τις  χαμηλόφωνες και ποιοτικές εκδόσεις Οδός Πανός, που διευθύνει ο ποιητής-εκδότης  Γιώργος Χρονάς. Το τελευταίο βιβλίο του, που τιτλοφορείται Το άσμα της φάλαινας, είναι μια σύντομη αλλά πυκνογραμμένη νουβέλα, μόλις εβδομήντα εννιά σελίδων, που αναδεικνύει την ποιότητα της γραφής του συγγραφέα και παράλληλα εκπλήσσει ευχάριστα.
Σε μια φανταστική, πιθανότατα μελλοντική (ο συγγραφέας δεν διευκρινίζει τόπο και χρόνο  της αφήγησής του) χώρα, την Μπελούγκα, οι σχέσεις των ανθρώπων είναι κανιβαλικές. Η ωμότητα και η κακία διατρέχουν κάθε σκέψη και πράξη τους. Ο Χασάν δολοφονεί τον Αμπντάλ, που έχει μεγαλύτερο μήκος πέους από τον ίδιο, ενώ ο Μάικ δολοφονεί τον ηλικιωμένο Σιράχη που αγαλλιά ακούγοντας μυστικούς ήχους από μια συσκευή, την οποία και του κλέβει. Ο χριστιανός Έντγκαρ (φανερό άλτερ έγκο του συγγραφέα, αφού τόσο η μοναχικότητα όσο και η ηλικία αλλά και η παθολογική του αγάπη και προτίμηση στο έργο της Ζατέλη, μαρτυρούν τη μεταμφίεσή του για τις ανάγκες της αφήγησης) εκστασιάζεται παρατηρώντας τα έντομα να πεθαίνουν στο φως της λάμπας του δρόμου. Οι μυστικοί ήχοι που γαληνεύουν κάποιους μυημένους της Μπελούγκα (εν προκειμένω τον Έντγκαρ), θα αποκαλυφθεί μόλις στη σελ. 51 της αφήγησης πως πρόκειται για ήχους φαλαινών, που ασκούν πάνω του μια παράξενη, κατευναστική επίδραση. Όμως η φράση τραγούδι των φαλαινών είναι παράλληλα και αφιέρωση, στην πρώτη σελίδα, του τελευταίου βιβλίου της Ζατέλη, που τιτλοφορείται «Ηδονή στον κρόταφο». Στη νουβέλα η Ζατέλη εμφανίζεται μεταμφιεσμένη ως Καλένα, ενώ και μία μίμος που κι αυτή ευνοείται από το άσμα των φαλαινών ολοκληρώνει το παζλ των αλλόκοτων και ασυνήθιστων ηρώων του Θαλασσινού. Στο τέλος η γαλήνη, η ηρεμία και το καλό θα κυριαρχήσουν, μέχρι να ανατείλει ξανά στα μάτια του Έντγκαρ η άβυσσος.
Συμβολικό αφήγημα-νουβέλα, με αξιοσημείωτη πύκνωση στη γραφή  του, πλούσια γλώσσα και έμπλεο ιδεών  και σκοτεινών δυνάμεων που αντιπαλεύουν συνεχώς για το ποια θα επικρατήσει. Το προαιώνιο παιχνίδι της μάχης  του καλού με το κακό. Στο βιβλίο υπάρχει δυνατή εικονοποιία που καθηλώνει. Κείμενο σκοτεινό, εφιαλτικό, δαιμονικό αλλά ταυτόχρονα γραμμένο με την –φαινομενικά– αθώα πεποίθηση πως το καλό θα κυριαρχήσει σε μελλοντικές κοινωνίες, η γαλήνη θα καταπραΰνει τις ψυχές, δίνοντας φως κι αλήθεια στις ανθρώπινες πράξεις. Κι όλα αυτά αν αφουγκραστούμε βαθιά τους μυστικούς ήχους της φύσης και των πλασμάτων της. Όμως η άβυσσος θα καραδοκεί πάντα σε μεμονωμένους ανθρώπους, σε ατομικές περιπτώσεις, που θα νιώθουν μέχρι τέλος τον δαίμονα να αναδεύει τα σπλάχνα τους.
Ζατελικές επιρροές
Στον πλούσιο  και σκοτεινό κόσμο του Θαλασινού μόνο οι λοξοί και οι σκοτεινοί αντέχουν τη φωνή των πεταλούδων, όταν αυτές καίγονται στο φως μιας λάμπας ή γαληνεύουν στο άκουσμα του άσματος της φάλαινας, ενός ζώου με σπάνια νοημοσύνη που συγκρίνεται με εκείνη του ανθρώπου. Το άσμα της φάλαινας ίσως να είναι ένας συμπαντικός ήχος που δονεί και κατευθύνει κάποιους μυημένους που, θεληματικά ή άθελα, κινούν τα νήματα τούτου του κόσμου. Το λογοτεχνικό σύμπαν του Φώτη Θαλασσινού έχει επηρεαστεί βαθιά από το αντίστοιχο ερεβώδες ζατελικό σύμπαν, μόνο που νομίζω πως ο συγγραφέας (παρότι οι επιλογές του είναι, ή τουλάχιστον φαίνονται, συνειδητές) θα πρέπει κάποτε να αποβάλει, σταδιακά, αυτόν τον θαυμασμό-λατρεία-εξάρτηση από τη σημαντική πεζογράφο, για να αυτονομηθεί ως συγγραφική οντότητα και να λάβει το έργο του ουσιαστική υπόσταση.
Οι ήρωες του  Θαλασσινού δεν κινούνται από  σκοπιμότητα, είναι άκοντες καλοί  ή κακοί και θυμίζουν πρωταγωνιστές  ενός αόρατου θιάσου που παίζουν  προκαθορισμένους ρόλους. Η κακία  και η καλοσύνη είναι δυο έννοιες  που απέχουν ελάχιστα μεταξύ τους, δίχως το βαρύ σημασιολογικό φορτίο να τις περιβάλλει. Ακόμα και οι κανιβαλικές πράξεις των προσώπων, η αμφιθυμία τους, οι εμμονές τους, οι σκέψεις και οι λογισμοί τους φαντάζουν απλές και αναμενόμενες. Είναι ένα πλαστό, σκηνοθετημένο  λογοτεχνικό σύμπαν, που ωστόσο, ώρες ώρες, παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις γήινες συμβάσεις και όλο αυτό που (με απεριόριστη ευκολία) αποκαλούμε ανθρώπινο πολιτισμό. Οι πρωταγωνιστές έχουν μια εσωτερική δυναμική, περισσότερο παθαίνουν παρά δρούνε. Είναι υπάρξεις στο περιθώριο της ζωής, αλλά στο προσκήνιο ενός άλλου αθέατου κόσμου, που αποκαλύπτεται στους λίγους, τους ασκημένους, τους βασανισμένους, τους ταπεινούς.
Ως προς τη γραφή, μια παρατήρηση. Ο Θαλασσινός είναι  γνήσιο αφηγηματικό ταλέντο και  κατέκτησε μια αξιοσημείωτη πύκνωση  στη γραφή του. Πύκνωση λεκτική  όσο και νοηματική. Δεν είμαι  σίγουρος όμως ότι αντιλαμβάνεται πάντα  το συναισθηματικό φορτίο που κουβαλούν  οι λέξεις που χρησιμοποιεί. Κάπου  γίνεται μια κατάχρηση ασυνήθιστων  και βαθυστόχαστων φράσεων, με αυτοσκοπό  τη δημιουργία υποβλητικού ύφους, κλίματος και ατμοσφαιρικότητας, γεγονός που αλλοιώνει κάπως το εξαιρετικό λογοτεχνικό του δημιούργημα.
Συμπερασματικά, Το άσμα της φάλαινας είναι ένα πυκνό, γοητευτικό αφήγημα, που καθηλώνει. Ίσως δεν φτάνει τις κορυφώσεις τηςΛούπα, που το θεωρώ κορυφαίο έως τώρα βιβλίο του Θαλασσινού, όμως οι ιδέες, η γραφή και η δυνατή εικονοποιία φανερώνουν πως ο συγγραφέας κατορθώνει να διατηρήσει με άνεση μια σταθερή ποιότητα στην πεζογραφία του. Όπως ο Ένγτκαρ νιώθει μέθεξη με το ηχογραφημένο τραγούδι των φαλαινών, έτσι και ο απαιτητικός αναγνώστης νιώθει την ίδια μέθεξη με τη γραφή του.

bookpress.gr

"Ένα  πεζό ποίημα"-Ο Φώτης Θαλασσινός  στο lifo.gr


Έτσι αποκαλεί το νέο του μυθιστόρημα ο ταλαντούχος  νεαρός συγγραφέας Φώτης Θαλασσινός. Στο «άσμα της φάλαινας» ο  ήχος από το μακρόσυρτο τραγούδι του  μεγάλου αυτού κήτους είναι ένας ποθητός ήχος που καλεί τους ανθρώπους  να φτιάξουν τη μοίρα τους.
Νομίζω, δίνετε συχνά  στα βιβλία σας τίτλους που  αναφέρονται στο ζωικό βασίλειο.
Όχι πάντα. Στα περισσότερα  όμως… Τυχαίο είναι.   Πόσο τυχαίο μπορεί να είναι κάτι τέτοιο;
Μήπως εκτιμάτε περισσότερο  τα ζώα ή βλέπετε τη δραστηριότητά  τους ως μικρογραφία αυτής των  ανθρώπων;
Σε καμιά περίπτωση  δεν εκτιμώ περισσότερο τα ζώα  από τους ανθρώπους.Τα ζώα με τα οποία ασχολούμαι έχουν κάποιες ιδιότητες που με ενδιαφέρουν να τις μελετήσω. Μαγικές ιδιότητες που με συναρπάζουν, ανεξιχνίαστες από την επιστήμη. Για τους ανθρώπους έχουν ειπωθεί τα πάντα. Γι’ αυτό καταφεύγω στα ζώα. Το γεγονός ότι οι πεταλούδες ερωτοτροπούν με το φως ή ότι οι πυγολαμπίδες έχουν κώδικες επικοινωνίας μέσα από το φως που εκπέμπουν είναι έναυσμα για τη φαντασία μου να εικάσει ορισμένα πράγματα, με βάση την αναγκαιότητα της «ποίησης» που γράφω.
Καθώς εντάσσετε  τα ζώα στο προσωπικό σας λογοτεχνικό  σύμπαν, αυτά παίρνουν συμβολικό χαρακτήρα;
Από τη στιγμή που  τα εντάσσω στα βιβλία μου, κοιτάω να τους δώσω και έναν ρόλο. Εξανθρωπίζοντας  κάποια χαρακτηριστικά τους, ο ρόλος  αυτός γίνεται συμβολικός. Άλλες  φορές τα αφήνω με τις φυσικές  τους παραξενιές. Στα έντομα, για  παράδειγμα, δίνουμε διάφορες συμβολικές ιδιότητες. Σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας, όταν μπαίνει μια πεταλούδα σε ένα σπίτι, λένε ότι τους επισκέφτηκε  η ψυχή ενός νεκρού. Αλλού ότι  θα έρθουν επισκέπτες.
Στο νέο σας βιβλίο «Το άσμα της φάλαινας» έχουμε να κάνουμε με την επιρροή που  ασκεί ο ήχος του κήτους στους  ήρωές σας.
Υπάρχει ένας συμβολισμός, εκείνος της αλλαγής της ανθρώπινης ζωής. Το κάλεσμα της φάλαινας μαγεύει  τους ήρωες της ιστορίας μου, ώστε αναθεωρούν τα πράγματα που τους αφορούν. Το κάλεσμα αυτό έχει πάρει στη  λογοτεχνία και τον κινηματογράφο  διαστάσεις ενός συμπαντικού ήχου, σαν να έρχεται από τα πέρατα του  σύμπαντος. Άλλωστε, και τα βάθη της  θάλασσας τι είναι; Πρόσφατα, επιστήμονες  ανακάλυψαν ότι ο ήχος της Γης, όταν γυρίζει γύρω από τον άξονά  της, μοιάζει με το τραγούδι των φαλαινών. Στο βιβλίο μου συνδέω όλους τους ήρωες και τις ιστορίες τους με το άκουσμα αυτό. Το άκουσμα είναι  πολύτιμο για τον κάθε ήρωα για  διαφορετικούς λόγους, ένας ποθητός  ήχος μέσω του οποίου ο καθένας  φτιάχνει τη μοίρα του.
Παρελαύνουν πρόσωπα  αλλόκοτα, σαν να ξεπετάχτηκαν μέσα από παραμορφωτικό καθρέφτη. Είναι  πραγματικοί άνθρωποι που συναντήσατε  κάποτε;
Είναι ξεχωριστά  πρόσωπα. Τους έχω συναντήσει όλους. Στο βιβλίο υπάρχουν σε μια αρκετά παραλλαγμένη τους εκδοχή. Ο Έντγκαρ είναι ένα alter ego μου, με το οποίο έχω πολλά κοινά – τις πράξεις του, βέβαια, δεν τις έχω βιώσει.
Το κάλεσμα της  φάλαινας στο βιβλίο σας εκπροσωπεί το καλό ή την αφύπνιση;
Η προσωπική αντίληψη του κάθε ήρωα χαρακτηρίζει το φίλτρο της πρόσληψης του ακούσματος. Η προσέγγιση ακολουθεί την πρόσληψη. Το απόσταγμα την προσέγγιση. Η  αξία ή η απαξία ενός πράγματος  έγκειται σ’ αυτόν που το κατέχει. Το τραγούδι της φάλαινας γητεύει  όποιον το ακούει και τον οδηγεί στο όνειρο, στη χρησιμοθηρία ή  τη γαλήνη και την υπέρβαση.
Το «Άσμα της  φάλαινας» είναι διήγημα, μυθιστόρημα  ή πεζό ποίημα;
Εγώ το βλέπω ως ποίημα. Ένα πεζό ποίημα. Ως ένα τραγούδι που δεν έχει επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Στην ουσία όλο το βιβλίο μοιάζει  όντως με το τραγούδι της φάλαινας, το οποίο θεωρείται το πιο μακρύ  τραγούδι στη φύση. Ένιωσα την ισχυρή θέληση να γράψω κάτι τόσο μαγικό και  ονειρικό, όσο αυτό ακριβώς το άσμα του συγκεκριμένου κήτους.
Στο προηγούμενο  μυθιστόρημά σας, το «Αντάλια», περιγράφατε ένα εσχατολογικό σκηνικό, τοποθετημένο σ’ ένα εφιαλτικό μέλλον. Τώρα βρισκόμαστε σε μια πόλη φανταστική, την Μπελούγκα, στην οποία διαχέεται ένα εξαγνιστικό φως.
Υπάρχει το καλό, το κακό και όλες οι αποχρώσεις από  τον ένα πόλο προς τον άλλο. Το διακύβευμα στο βιβλίο είναι τι θα επικρατήσει. Το τραγούδι της φάλαινας με γοήτευσε περισσότερο απ’ όλους τους φανταστικούς μου ήρωες. Με αποπλάνησε. Άκουσα το τραγούδι, το διύλισα σε εσωτερική συγκίνηση και δεν μπόρεσα να ξεφύγω από τη φωτεινή του διάσταση. Έσπρωξε τη γραφή μου προς πιο φωτεινές πλευρές μου. Παραμέλησα το σκοτάδι.
Δεν είναι συνειδητή, λοιπόν, αυτή η απαλλαγή από πεσιμιστικές περιγραφές;
Προσπαθώ, ως άνθρωπος, να κινηθώ προς το φως, προς την αποδοχή  του κοσμικού γίγνεσθαι. Όσο πιο  πολύ αντιμάχομαι εχθρικά διακείμενα πράγματα του ψυχισμού μου, τόσο περισσότερο  θεριεύουν. Συμφιλιώθηκα με αυτά, έστησα λυκοφιλίες, και αυτό φαίνεται και  στην ομόνοια, σε κάποιο σημείο της  πλοκής του έργου, των ηρώων μεταξύ τους.
Έχετε αναρωτηθεί τι είναι εν τέλει για εσάς η λογοτεχνική  περιπέτεια;
Όταν κάποιος  αναγνώστης μου μού είπε ότι έκλαψε με ένα μου βιβλίο, συνειδητοποίησα  ότι ο λόγος έχει τη δύναμη να φέρνει αλλαγές. Ότι μπορεί να πάει τα πράγματα πιο μπροστά. Η λογοτεχνία είναι το δικό μου όπλο. Αν φωτίσω κάποιους σκοτεινούς μυχούς της ανθρώπινης ύπαρξης, αν επιλύσω κάποια πράγματα και τα καταθέσω στο «χαρτί», έχω  την βεβαιότητα πως ο αναγνώστης μου θα βγει από ένα τέτοιο έργο μου περισσότερο πλούσιος και  ανθρώπινος.
Πηγή: www.lifo.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου