ΠΑΙΔΕΙΑ ΟΠΛΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ Α. Καριώτογλου

"Ποιήσατε δικαιοσύνης ὅπλον καί μή θανάτου τήν παίδευσιν" λέγει ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ἴσως αὐτός ὁ λόγος νά ἀποτελεῖ τό κλειδί γιά νά κατανοήσουμε τίς παιδαγωγικές ἀντιλήψεις τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν.

Ἡ δικαιοσύνη πρέπει ἐδῶ νά ἐννοηθεῖ σάν ὁ τρόπος γιά τήν ἐξισορρόπιση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν ἑαυτό μας, τόν κόσμο καί τόν Θεό. Ἕνας τέτοιος τρόπος ἀντίληψης εἶναι βέβαιο ὅτι ξεφεύγει ἀπό τό νά θεᾶται τόν ἄνθρωπο μόνο ἤ τό Θεό μόνο. Εἶναι καθολική σύλληψη τοῦ κόσμου μέσα ἀπό τίς πραγματικότητες πού δείχνει ἡ ζωή.

Ἡ παιδεία δέν εἶναι ἕνας τομέας τῆς ζωῆς μας, ἀλλά ὁλόκληρη ἡ ζωή μας. Γι' αὐτο τό λόγο συλλαμβάνουν ἤ μᾶλλον δέν μποροῦν νά συλλάβουν ἀλλιῶς τό νόημα τῆς παιδείας παρά μόνο μέσω τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι ὁλόκληρη ἡ ζωή.

Στήν πράξη ἡ παιδεία εἶναι δρόμος γιά τή ζωή, γιά τό Χριστό καί εἶναι κατάργηση τοῦ θανάτου.

Ἡ δικαιοσύνη στή ζωή μας εἶναι ἐξισορρόπιση ὅλων μας τῶν δυνάμεων καί εὐθυγράμμισή του μέ τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτό εἶναι ζωή. Δέν ἔχουμε δικαίωμα νά βλέπουμε τούς Τρεῖς Ἱεράρχες μόνο σάν ἀρχιερεῖς, μόνο σάν ἀσκητές, μόνο σάν ἀνθρώπους, μόνο σάν ἐπιστήμονες, μόνο σάν κοινωνικούς ἐργάτες, μόνο σάν δασκάλους, μόνο σάν ἐπιτιμητές τῆς ἀνθρώπινης ἀδικίας καί ἀδυναμίας. Εἶναι ὅλα αὐτά ταυτόχρονα. Εἶναι χριστοκήρυκες πού, βιώνοντας τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, συνέλαβαν μέσα στόν προσωπικό τους ἀγώνα τό δράμα τοῦ ἀνθρώπου καί βοήθησαν νά ξερριζωθεῖ ἡ αἰτία τοῦ κακοῦ, ὁ θάνατος: "Οὕτω πρός ὕψος τήν βροτῶν πᾶσαν φύσιν, ἐκ τῆς χθονός φέρουσι τοῖς τούτων λόγοις " (Συναξάρι τῶν ἁγίων).

Μέσα σ'αὐτή τήν προοπτική μποροῦμε νά δώσουμε μερικά δείγματα αὐτῆς τῆς ἐνόρασης τῶν ἁγίων Πατέρων.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος θεωρεῖ "τήν παίδευσιν τῶν παρ' ἡμῖν ἀγαθῶν εἶναι τό πρῶτον". "Αὐτό τουλάχιστον θά δέχονταν ὅσοι, λέει, ἔχουν νοῦ". "Καί ἐννοῶ" συμπληρώνει, "παίδευσιν", τήν σοφία ὄχι "τῷ λόγῳ λάμπρυνομένῃ" ἀλλά "τῶν ἔργων ἐλεγχομένη".

Βασική ἐπιδίωξη ἑπομένως τῆς παιδείας εἶναι ἡ σωτηρία καί τό κάλλος τῶν θείων πραγμάτων, πού μόνο μέ τό νοῦ συλλαμβάνονται" καθώς ὁμολογεῖ πάλι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος. Ἐδῶ δέν πρόκειται γιά ἰδεαλιστική θεμελίωση τοῦ νοήματος τῆς παιδείας. Θέλω μ' αὐτό ν' ἀπογοητεύσω τούς ὑλιστές, μαρξιστές καί καπιταλιστές. Γιατί μέ τήν παραπάνω φράση θεμελιώνει θεωρητικά κάτι πού προσπαθεῖ νά βιώσει ἐμπειρικά μέσα στή ζωή.

Ἡ ὁλοκλήρωση (σωτηρία) τοῦ ἀνθρώπου μέσα ἀπ' τήν ὀμορφιά, τόν ἔρωτα γιά τά θεῖα πράγματα πού ὑπάρχουν στόν κόσμο καί πού μόνο ὁ ἀνθρώπινος νοῦς κατορθώνει, εἶναι ὁ στόχος τῆς παιδείας.