ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

          «Την μνήμην τιμήσωμεν, του Αποστόλου πιστοί-επέστη γαρ σήμερον, πάσι τοις πέρασι, φωτίζουσα άπαντας…».
Μέσα στο μοσχομυρισμένο τούτο μήνα, με τα απερίγραπτα αρώματα που εκπέμπονται παντού στη φύση, αλλά και τις πνευματικές ευωδίες της Πασχαλινής περιόδου και  πλήθους  Αγίων, η εορτή του αγαπημένου μαθητή του Κυρίου έρχεται να στολίσει ακόμη πιο όμορφα το εικονοστάσι της Εκκλησίας, καθώς και με τους ωραίους ύμνους και τα αγιογραφικά αναγνώσματα, να ζεστάνει και να αναπτερώσει τις καρδιές μας, που, όλο και πιο πολύ βυθίζονται στην κακία και στην απόγνωση, σε μια πολύ ζοφερή κατάσταση της πατρίδας μας και της παγκόσμιας κοινωνίας.

Νιώθοντας ανάξιοι να πλέξουμε εγκώμιο αντάξιο του υψιπέτη αετού της θεολογίας, του «θεατού των αρρήτων αποκαλύψεων», του επιστήθιου φίλου του Χριστού, θα προσπαθήσουμε μόνο να σκιαγραφήσουμε τον περιπετειώδη, αλλά και ευλογημένο βίο του, με σκοπό να βοηθήσουμε τους αναγνώστες μας να ανεβούν ένα μικρό «σκαλοπάτι» στην εν Χριστώ ζωή τους.

Κλήση και μαθητεία του Κυρίου

          Παρακολουθούμε νεαρό τον Ιωάννη, με τον αδελφό του Ιάκωβο, παιδιά του Ζεβεδαίου και της Σαλώμης, συγγενούς της Παναγίας, στη Βηθσαϊδά, ένα μικρό ψαροχώρι της Γαλιλαίας. Μελετητές επισημαίνουν ότι η οικογένειά τους ήταν εύπορη, καθώς ο Ζεβεδαίος διέθετε πλοίο με μισθωτούς αλιείς, δουλεύοντας συνεταιρικά στην πλούσια σε αλιεύματα Λίμνη Γεννησαρέτ, ή Θάλασσα της Τιβεριάδας. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι οι γονείς τους ήταν ευσεβείς και ενάρετοι και ανήκαν σ’ εκείνους που ανέμεναν την έλευση του Μεσσία. Έτσι, δεν είναι παράξενο που τα δύο αδέλφια έγιναν μαθητές του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που δρούσε, όπως ξέρομε, στην περιοχή του Ιορδάνη.
Ήρθε, όμως, η ευλογημένη στιγμή, που, ο Βαπτιστής, βλέποντας τον Κύριο, φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα, παραπέμπει τους μαθητές του σ’ Εκείνον, λέγοντας: «Ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου». Πού να μπορούσαν να φανταστούν, πως θα έκαναν την πιο σπουδαία γνωριμία της ζωής τους! Διαβάζοντας τα σκιρτήματα της καρδιάς τους ο γλυκύτατος Ιησούς, απαντά στην ερώτησή τους, πού μένει: «Έρχεστε και ίδετε». Τον ακολούθησαν- «ώρα δεκάτη»- κι έμειναν μαζί Του εκείνη την ημέρα. Λίγες μέρες αργότερα, ο Κύριος θα τους απευθύνει την οριστική πρόσκληση,  στην ακρογιαλιά της Λίμνης. Τότε εγκαταλείπουν το ψάρεμα αυτό, για να γίνουν αργότερα «αλιείς ανθρώπων»- «αφέντες άπαντα ηκολούθησαν αυτώ» (Λουκ. Ε΄, 11).
Από κείνη την ώρα, ο Ιωάννης θα αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στο Διδάσκαλο.  Δε θα τον εγκαταλείψει ούτε στιγμή, σ’ όλη τη διάρκεια της επίγειας δράσης Του. Για να μην αναφερθούμε σε λεπτομέρειες, ας θυμηθούμε τα εξής:

Πρώτο. Ο Ιωάννης, αποτελώντας, με τον Πέτρο και τον Ιάκωβο, το στενό κύκλο των πιο αγαπημένων
μαθητών του Χριστού, αξιώθηκε να δει στο Θαβώρ το άκτιστο Φως του Θεού και να ακούσει τη φωνή του Πατέρα, που αποκάλυπτε την Αγία Τριάδα.
Δεύτερο. Στο Μυστικό Δείπνο, καθώς καθόταν δίπλα στο Διδάσκαλο, ακουμπώντας στο στήθος Του, τον ρώτησε ποιος επρόκειτο να τον προδώσει.
Τρίτο.  Ακολουθεί  στην αυλή του Αρχιερέα  τον Ιησού, στις δύσκολες στιγμές Του. Κι ενώ όλοι οι άλλοι μαθητές τον εγκατέλειψαν, αυτός θα τον συνοδέψει μέχρι το φρικτό Γολγοθά. Μαζί με τη Θεοτόκο και τις άγιες γυναίκες, θα του συμπαρασταθεί στο μαρτύριο της Σταυρώσεως, καθώς την καρδιά του είχε πλημμυρίσει η ακατανίκητη, θεοδίδακτη αγάπη!
Τέταρτο. Εκεί πάνω, λοιπόν, εκείνες τις τελευταίες στιγμές, πριν χάσει τις αισθήσεις Του και παραδώσει το πνεύμα Του, ο Κύριος θα προφέρει τις ιστορικές φράσεις: «Γύναι, ιδού ο υιός σου», βλέποντας  τη Θεομήτορα κι ύστερα, προς τον αγαπημένο Του μαθητή, «Ιδού η μήτηρ σου». Μεγαλύτερη τιμή και ευλογία δε θα μπορούσε να υπάρξει στη γη! Ο Ιωάννης, υπακούοντας, από κείνη την ώρα αναλαμβάνει τη φροντίδα της Παναγίας μας, μέχρι την Κοίμησή της.
 Πέμπτο. Ταφή, Κενό μνημείο, εμφανίσεις του αναστημένου Κυρίου για σαράντα μέρες και, τέλος, Ανάληψη: σ’ όλα αυτόπτης και αυτήκοος και αψευδής μάρτυρας ο Ιωάννης, ώστε, δικαιολογημένα να γράψει στην πρώτη του επιστολή: «Ο ην απ’ αρχής, ο ακηκόαμεν, ο εωράκαμεν τοις οφθαλμοίς ημών, ο εθεασάμεθα και αι χείρες ημών εψηλάφησαν…και μαρτυρούμεν και απαγγέλλομεν υμίν» (Α΄, 1).

Στύλος, ποιμένας και θεολόγος της Εκκλησίας

          Μετά την Πεντηκοστή, με τη δύναμη του Πνεύματος, ο Ιωάννης, μαζί με τον Πέτρο και τον Ιάκωβο, θα αφιερωθούν στη διαποίμανση του πληρώματος, ώστε δικαίως να χαρακτηριστεί ως «στύλος» της νεοσύστατης Εκκλησίας. Συλλαμβάνονται, φυλακίζονται, δίνουν τη μαρτυρία της πίστεως: «Ου δυνάμεθα ημείς α είδομεν και ηκούσαμεν μη λαλείν», λένε, και συνεχίζουν απτόητοι τη δράση τους.
Μετά την Αποστολική Σύνοδο, στην οποία έλαβε μέρος, αλλά, ιδιαίτερα, μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Τίτο, ο Ιωάννης αναλαμβάνει μεγάλη ιεραποστολική δράση στη Μικρά Ασία και μάλιστα, στην Έφεσο, μέγιστο κέντρο εκείνη την εποχή, όπου θα στηρίξει τη νέα Εκκλησία. Με τους διωγμούς του αυτοκράτορα Δομιτιανού συλλαμβάνεται κι οδηγείται αλυσοδεμένος στη Ρώμη, βασανίζεται ποικιλοτρόπως και φυλακίζεται. Ύστερα, θα εξοριστεί στο νησί της Πάτμου, που θα αγιαστεί με την παρουσία του και  με τη συγγραφή της Αποκαλύψεως, θα γίνει γνωστό σ’ όλο τον κόσμο. Αργότερα απελευθερώνεται κι επιστρέφει στην Έφεσο, όπου θα συγγράψει το Ευαγγέλιο και θα περάσει το υπόλοιπο μέρος της πολυτάραχης ζωής του.
Στα συναξάρια αναφέρονται πάρα πολλά θαύματα του Αγίου, σ’ ένα περιβάλλον, στο οποίο κυριαρχούσε η ειδωλολατρία και η διαφθορά, με ιδιαίτερο κύρος του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος. Έτσι, δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων μεταστράφηκαν στο Χριστιανισμό κι ο Ιωάννης δεν κουραζόταν να στηρίζει και να προστατεύει,  ύστερα και από το μαρτυρικό θάνατο του Παύλου, τις απορφανισμένες Εκκλησίες της Μικράς Ασίας.
«Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος…Τα πάντα δι’ αυτού εγένετο…Εν αυτώ ζωή ην, και η ζωή ην το φως των ανθρώπων» (Ιωάν. Α΄, 1-4),βροντοφωνάζει ο «υιός της βροντής» και ο λόγος του διαπερνά τα πέρατα, μένει άφθαστος, στα δυσθεώρητα ύψη της ακραιφνούς θεολογίας. Έχοντας συνεχή και αδιάπτωτη κοινωνία με τον πολυαγαπημένο του Διδάσκαλο, με τη μέθεξη των Άκτιστων ενεργειών του Θεού, πεπληρωμένος με την υπέρτατη Αγάπη, έγινε  πλήρης και της θεολογίας κι έδειξε και σε μας την ορθοδοξία της Αγίας Τριάδος.
Το τέταρτο Ευαγγέλιο, ενώ εντυπωσιάζει με την κατάταξη του υλικού σε χρονικές περιόδους κι έχει έντονο ιστορικό και ρεαλιστικό χαρακτήρα, επειδή σ’ αυτό εκτίθενται οι ομιλίες του Ιησού και φανερώνονται ύψιστες αλήθειες της Θείας Αποκαλύψεως, από την αρχαία εκκλησιαστική παράδοση χαρακτηρίστηκε και είναι γνωστό ως «πνευματικό» ή «θεολογικό». Ο δε συγγραφέας του, ως ο πρώτος θεολόγος της Εκκλησίας, αφού είναι ο πρώτιστος κήρυκας της αληθινής σοφίας των δογμάτων.
Η θεοπλημμύρα της αγάπης  ευωδιάζει ιδιαιτέρως στην Α΄ Επιστολή του Ιωάννη, που την απευθύνει σε πολλές Εκκλησίες, με σκοπό την καταπολέμηση των αιρέσεων. Μια «γεύση» της λαμβάνομε από τα τρία αναγνώσματα που κοσμούν τον Εσπερινό της γιορτής του. Ευφραίνονται  οι ψυχές των πιστών. Οι καρδιές «αναπνέουν» το οξυγόνο της αληθινής χριστιανικής αγάπης, που πηγάζει από την πίστη στη θεότητα του Χριστού και βρίσκεται σε απόλυτη αλληλεξάρτηση με την τήρηση των αγίων εντολών Του. Στη Β΄ Επιστολή του ο Ιωάννης αναφέρεται στις σχέσεις μας με τους αιρετικούς, από τους οποίους οφείλομε να φυλαγόμαστε προσεκτικά. Τέλος, στην Γ΄ κατακρίνει τη συμπεριφορά ενός αρχομανούς ανθρώπου, του Διοτρεφούς, και ο λόγος του είναι ιδιαίτερα επίκαιρος σήμερα, που το πάθος της εξουσίας και η συναφής διαφθορά δείχνουν να κυριαρχούν σ’ όλο το φάσμα ενός πολιτικού συστήματος, που έχει οδηγήσει στην καταστροφή της οικονομίας, στον παροπλισμό της πλειοψηφίας των νέων και στην απονέκρωση της κοινωνίας.

Προσμένοντας τη Δευτέρα Παρουσία

Πόσα, ακριβώς, χρόνια έζησε ο Ιωάννης, δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Είναι, πάντως, ο μόνος από τους μαθητές του Κυρίου, που αξιώθηκε να πεθάνει φυσιολογικά. Έχομε πληροφορίες ότι, σε βαθιά γεράματα, τον μετέφεραν  σε ναούς και παντού επαναλάμβανε τη φράση: «Τεκνία μου, αγαπάτε αλλήλους», ως την πιο θαυματουργό στάση ζωής.
Συγκινητική είναι η περιγραφή των τελευταίων στιγμών της ζωής του, καθώς, ένα πρωινό, με την ανατολή του ηλίου, αφού είχε ετοιμάσει ο ίδιος τον τάφο του, άφηνε σιγά-σιγά  την τελευταία του πνοή εκεί, σ’ ένα λόφο της Εφέσου. Όλος ο κόσμος πένθησε τον μέγιστο ποιμένα της Εκκλησίας κι έτρεχε να προσκυνήσει τον τάφο του. Κι ενώ λίγο μετά το σώμα του δε βρέθηκε, παρμένο  στον Ουρανό, από τον τάφο έβγαινε σκόνη θαυματουργός, γνωστή ως «Μάνα» στην αρχαία Εκκλησία. Γεγονός, στο οποίο είναι αφιερωμένη η Εορτή της ογδόης Μαΐου.
Σύμφωνα με το Σωφρόνιο, πολλοί Άγιοι, Μάρτυρες, επίσκοποι και ερημίτες, θαμμένοι στα βουνά της περιοχής, συντροφεύουν τον Απόστολο. Όπως έγραψε ο επίσκοπος Εφέσου Πολυκράτης, «κατά την Ασίαν μέγα στοιχείον κεκοίμηται, ο και αναστήσεται τη εσχάτη ημέρα της παρουσίας του Κυρίου, Ιωάννης ο επιστήθιος και διδάσκαλος εν Εφέσω» (Π. Πάσχου, «Έρως Ορθοδοξίας», σελ 274).
Επειδή συχνά γίνεται λόγος σήμερα για «χρόνια αποκαλυπτικά» και ερχομό των «εσχάτων καιρών», νομίζω πως καλό θα ήταν να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί στην προσέγγιση της Αποκαλύψεως του Ιωάννη, του τελευταίου και πιο δυσερμήνευτου βιβλίου  της Αγίας Γραφής. Ας λάβουμε υπόψη μας, πόσες αιρέσεις έχουν δημιουργηθεί από την παρερμηνεία της και την ανυπακοή στην  Εκκλησία. Η αυθαιρεσία εδώ μπορεί να «πληρωθεί» πολύ ακριβά. Να οδηγήσει σε δρόμο χωρίς επιστροφή.
Αντί να παρασυρόμαστε από ατέλειωτες, επικίνδυνες «Αντιχριστολογίες» και τις πολυποίκιλες τρομολαγνείες, καλύτερα να «αγρυπνούμε» και να προσευχόμαστε, προσμένοντας τον Ερχόμενο Κύριο, που είπε: «Εγώ ειμι ο πρώτος και ο έσχατος, το Α και το Ω, η αρχή και το τέλος» (Αποκ.Α΄17, ΚΑ΄, 6). Με τη βεβαιότητα και τη χαρά  που μας δίνει η Αποκάλυψη, ας γίνει ο ερχομός Του ο βαθύτερος πόθος μας. Η  πιο ωραία  προσδοκία της ζωής μας: «Ναι έρχου, Κύριε Ιησού». Αμήν.

Νίκος Σιγανός