ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Είναι αυτονόητο ότι το Σπήλαιο της Αποκαλύψεως απετέλεσε όχι μόνο τον πρώτο τόπο προσευχής στην Πάτμο, αλλά και τον μέχρι σήμερα σπουδαιότερο. Το όραμα της Αποκαλύψεως της Τριαδικής Θεότητας και η συγγραφή του μοναδικού προφητικού βιβλίου της Καινής Διαθήκης από τον Ηγαπημένο Μαθητή του Κυρίου, εσφράγισαν μυστηριακά τον τόπο αυτό, ώστε ευνόητα να αποτελεί έκτοτε πόλο έλξεως μοναχών, με την συγκλονιστική κατάνυξη την οποία εμπνέει!. Σύμφωνα με τον Κώδικα ΡΠΗ της Πατμιακής Βιβλιοθήκης, ο οποίος φέρει τον τίτλο «Περίοδοι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και του αυτού μαθητού Προχόρου συγγραψείσαι παρ' αυτού εις απόδειξιν» και χρονολογείται από τον ΙΓ'- ΙΑ' αιώνα, η αρχαιότερη ονομασία του τόπου της Αποκαλύψεως ήταν «Κατάπαυσις». Συγκεκριμένα, αναφέρει εν προκειμένω ο Πρόχορος ότι τον παρέλαβε ο Ιωάννης και μετέβησαν « από μιλίου ενός εν τόπω ησύχω λεγομένω Κατάπαυοις. Ην δε εκεί όρος υψηλόν. Ανελθόντων ουν ημών εν τω όρει εποιήσαμεν ημέρας τρεις...». Κατά της εκδοχής ότι το τοπωνύμιο του χειρογράφου τούτου του Προχόρου Κατάπαυσις ανταποκρίνεται στο σημερινό Αποκάλυψη, είναι η πληροφορία ότι ανέβηκαν σε «όρος υψηλόν», ενώ το Σπήλαιο της Αποκαλύψεως ευρίσκεται στην μέση και όχι στην κορυφή του. Η παράδοση όμως, η οποία έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα, βεβαίως μαρτυρεί ότι το Βιβλίο της Αποκαλύψεως εγράφτηκε στο Σπήλαιο της Αποκαλύψεως. Στον εσωτερικό του Σπηλαίου βράχο ευρίσκονται οπές, τις οποίες κατά την παράδοση ο Ευαγγελιστής Ιωάννης χρησιμοποιούσε είτε για ανάκλιση, είτε ως χειρολαβή. Μαρτυρείται ακόμη ότι η τριπλή σχισμή του βράχου της οροφής σχηματίσθηκε κατά την στιγμή του οράματος της Αποκαλύψεως και συμβολίζει την τριπλή υπόσταση του Θεού. Σε αυτόν τον χώρο και πριν την έλευση του Οσίου Χριστοδούλου, σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε ναύδριο τιμώμενο στη μνήμη της Μεταστάσεως του Ευαγγελιστού Ιωάννου (26 Σεπτεμβρίου). Αργότερα προστέθηκε και άλλο ναύδριο προς τιμήν της Θεοπρομήτορος ’ννης. Ο ναός αυτός, όπως μαρτυρεί ζωγραφιστή επιγραφή του σκαλιστού του τέμπλου, ανακαινίστηκε κατά το πρώτο τέταρτο του 17ου αιώνα από τον προηγούμενο Παρθένιο Παγκώστα και αργότερα από τον προηγούμενο Γερμανό Μαθά.

Το σημερινό κτηριακό συγκρότημα είναι αποτέλεσμα της οικοδομικής δραστηριότητας ιερομόναχων ή μοναχών, οι οποίοι τους επόμενους αιώνες υπηρέτησαν στο Σπήλαιο της Αποκαλύψεως ανεγείροντας τα σημερινά γύρω από την Αποκάλυψη κελιά και παρεκκλήσια. Η αρχή έγινε από τον Νισύριο μητροπολίτη Καισαρείας Γρηγόριο, ενώ το 1713 νέα κτήρια προστέθηκαν από τον ’γιο Μακάριο Καλογερά και απετέλεσαν τον αρχικό οικοδόμημα της Πατμιάδας Εκκλησιαστικής Σχολής, τα ερείπια του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα. Αργότερα, η ανέγερση κτισμάτων συνεχίστηκε, από τον μητροπολίτη Βιζύης Δανιήλ. Τέλος, το 1903-1905 και με την επιμέλεια του τότε Σχολάρχη της Πατμιάδος Σαμίου ιεροδιακόνου Αλεξάνδρου Απλανά, μετέπειτα μητροπολίτη Κυδωνιών (1921), ολοκληρώθηκε στην σημερινή του μορφή το κτιριακό συγκρότημα με την πρόσθεση των τελικών κτιρίων. Τέλος, ο ιερομόναχος Αμφιλοχίας Μακρής, προϊστάμενος της Αποκαλύψεως, εκαλλώπισε κατά το 1925 το ναό της Αποκαλύψεως με τοιχογραφίες και ανακαίνισε το δάπεδο του ναυδρίου της Αγίας ’ννης. Σήμερα στην Αποκάλυψη υπάρχουν τα παρεκκλήσια του Θεολόγου, της Αγίας ’ννης, του Αγίου Αρτεμίου και του Αγίου Νικολάου. Την Αποκάλυψη επέλεξαν για κατά μονάς άσκηση σημαίνουσες εκκλησιαστικές προσωπικότητες, όπως ο αρχιεπίσκοπος πρώην Κώου Σεραφείμ (1626-1637), ο αρχιεπίσκοπος Σάμου Ιωσήφ Γεωργειρήνης (1666-1671), ο πρώην Σάμου Ιγνάτιος ο Σμυρναίος, ο επίσκοπος Βιζύης Δανιήλ ο Πάτμος, και το έτος 1737 ο ’γιος Μακάριος ο Καλογεράς. Ακόμη, σε μικρά ερημητήρια γύρω από την Αποκάλυψη που δεν σώζονται σήμερα, ασκήτεψαν κατά καιρούς πολλοί ερημίτες.

Μέ τήν ευκαιρία του ιωβηλαίου τών 1900 ετών (95 μ.Χ.-1995) πραγματοποιίθηκαν πανορθόδοξες επίσημες εκδηλώσεις από  22 έως 26 Σεπτεμβρίου 1995 μέ τήν παρουσία όλων τών Ορθοδόξων Πατριαρχών καί αρχηγών τών κατ' ανατολής Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, μέ προεξάρχοντα τόν Οικουμενικό Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίο.   Σήμερα το μονύδριο της Αποκαλύψεως αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Χριστιανοσύνης, με χιλιάδες ανθρώπους να προσέρχονται σε αυτήν κάθε χρόνο από όλα τα μέρη του κόσμου.

       Τηλ.: 22470-31234.

         Προϊστάμενος: Ιερομ. Ισίδωρος